Orijentalnost i okcidentalnost planeta

Orijentalnost i okcidentalnost planeta u tradicionalnoj astrologiji se određuju prema njihovoj istočnoj ili zapadnoj poziciji u odnosu na Sunce.

Orijentalnost je pojava kada neka planeta izlazi na horizontu pre Sunca odnosno zalazi na horizontu pre njega. Okcidentalnost je pojava kada planeta izlazi na horizontu posle Sunca odnosno zalazi na horizontu posle njega. Tako orijentalna planeta postaje jutarnja zvezda i dominira na dnevnom nebu, dok okcidentalna planeta postaje večernja zvezda i dominira na noćnom nebu.

Sa ovim pojmovima se često možete sresti u tradicionalnim astrološkim tekstovima, međutim, u modernoj astrologiji su oni sasvim nepravedno zanemareni. Definicije su uglavnom šture i materija nerazrađena, a tek oni koji su dobro upoznati sa temom od ranije, mogu da naslute o čemu je reč između redova. Sasvim indirektno recimo možemo da zaključimo nešto o orijentalnosti čitajući Dupora i to Ne vjerujte, provjerite gde kaže:

Merkur uvijek okreće Suncu istu stranu i zato bi bilo zanimljivo proučiti upliv gornje i donje konjunkcije. Izgleda da gornja konjunkcija daje rasipan duh, koji svoje znanje pa čak i materijalna dobra nudi svakome, naročito ako je fenomen u vazdušnom znaku. Obratno, donja konjunkcija znači sebičan duh koji plagira ili grabi k sebi mentalno i materijalno.

Dupor se zapravo bavi konjunkcijama Merkura sa Suncem gde prepoznaje gornje i donje odnosno inferiorne i superiorne konjunkcije. Ove konjunkcije predstavljaju faze nakon kojih Merkur postaje orijentalan ili okcidentalan, u zavisnosti od toga kakva je konjunkcija u pitanju. Iste faze ima i Venera, dok sporije planete poput Marsa, Jupitera i Saturna mogu imati samo jednu vrstu konjunkcija sa Suncem o čemu će reči biti kasnije.

Zbog čega je važno znati da li je planeta orijentalna ili okcidentalna? Na prvom mestu, to nam govori o tome kakvog je kvalitativnog sastava ta planeta. Svaka planeta ima određen kvalitet, ili je možda bolje reći temperament, kada je orijentalna i drugačiji kada je okcidentalna. Primera radi, orijentalni Jupiter je topao i vlažan, međutim okcidentalni Jupiter gubi dobar deo toplote pa preovlađuje kvalitet vlažno.

Poznavanje kvaliteta planeta je od velike važnosti u proceni temperamenta osobe, procenjivanja stanja neke životne oblasti kojom ta planeta vlada kao i osobina i generalno mogućeg ispoljavanja prirode neke određene planete u raznim astrološkim tehnikama. Postoje 3 definicije orijentalnosti i okcidentalnosti.

Različite definicije

Prvu definiciju iznosi Klaudije Ptolemej. On određuje orijentalnost i okcidentalnost neke planete prema poziciji u kvadrantima u nekoj karti. Kvadranti nam nisu nepoznati, ali ćemo se podsetiti:

• prvi kvadrant je od Ascendenta do Zenita (MC)
• drugi kvadrant je od Zenita do Descendenta
• treći kvadrant je od Descendenta do Nadira (IC)
• četvrti kvadrant je od Nadira do Ascendenta

Prema ovoj podeli, orijentalni odnosno muški kvadranti su prvi i treći, dok su drugi i četvri kvadrant okcidentalni i ženski. Samim tim, Ptolemej je svaku planetu koja se nađe u orijentalnom kvadrantu smatrao orijentalnom. Međutim, ova Ptolemejeva definicija ne dotiče suštinu orijentalnosti i okcidentalnosti planeta.

Drugu definiciju možemo naći kod El-Birunija. On je smatrao da su sve planete orijentalne ako izlaze na horizontu pre Sunca. Ipak, postavio je jedan uslov a to je da superiorne planete ne mogu biti orijentalne ako su na udaljenosti većoj od 90° od njega. Za inferiorne planete ovo ne važi jer one svakako ne mogu da se odvoje od Sunca više od jednog odnosno dva znaka. Definicija koju El-Biruni daje, može se reći, liči na Ptolemejev sistem kvadranata. Naime, ako postavimo Sunce na Ascendent, onda će ugao od 90° biti u Zenitu odnosno na MC-u. Recimo da imamo planetu u X kući. Ta planeta bi bila orijentalna jer je na udaljenosti manjoj od 90° od Sunca. Evo kako to izgleda na slici.

U karti 1 vidimo da je Ascendent u znaku Ovna. U istom znaku se nalazi i Sunce tik uz sam ugao. Na vrhu karte, u X polju primećujemo Marsa u znaku Jarca. Prema El-Birunijevoj definiciji ovaj Mars je orijentalan jer je na manje od 90° udaljenosti od Sunca. Međutim, ukoliko bi se planeta našla u IX kući, ona bi bila na udaljenosti većoj od 90° od Sunca i samim tim bi bila okcidentalna.

U karti 2 vidimo ponovo Sunce na Ascendentu, ovog puta u znaku Raka. Međutim, Mars je u IX kući i u znaku Riba te je udaljenost između njega i Sunca veća od 90°. Ovakav Mars je prema El-Biruniju okcidentalan.

Ostaje nam treća definicija koju sam naveo na početku teksta i koja je u najširoj upotrebi. Ali prema nekim autoritetima ta definicija nije sasvim ispravna, bar ne kada su u pitanju inferiorne planete, a sada ćemo videti i zbog čega.

Prema osnovnoj definiciji koja kaže da su sve planete orijentalne kada izlaze pre Sunca i zalaze pre njega, i u karti 1 i u karti 2 Mars je orijentalan. Tek kada prođe opoziciju sa Suncem i počne da mu prilazi sa druge strane, onda će taj Mars postati okcidentalan odnosno izlaziće na horizontu posle Sunca i zalaziće na horizontu posle njega tj. biće vidljiv kao večernja zvezda (karta 3).

Posmatrajući kartu 3 možemo proceniti koje su planete orijentalne, a koje okcidentalne. Ako nemate izvežbano oko, dovoljno je da od mesta Sunca povučete opoziciju pa će tako sve planete koje se nađu iznad te linije biti orijentalne, a one koje se nađu ispod te linije biće okcidentalne. Tako vidimo da su Mars i Venera okcidentalni, a Merkur, Jupiter, Saturn i Luna orijentalni.

Tradicija nas uči da su orijentalne planete poput mladih osoba koje su pune snage i vitalnosti. Zaista, orijentalne planete su direktne i brze i to primarno važi za superiorne planete. Za inferiorne Merkur i Veneru to ne važi: kada postaju orijentalne, ove dve planete su spore i retrogradne.

Ovo je tesno povezano sa planetarnim fazama. Naime, superiorne planete imaju jednostavan ciklus. Imaju konjunkciju sa Suncem nakon koje postaju orijentalne, i opoziciju nakon koje postaju okcidentalne. Merkur i Venera su uvek blizu Suncu te tako ne mogu tvoriti sa njim opoziciju. Ali će zato imati dve konjunkcije. O ovome ću detaljnije pisati u sledećem tekstu, a sada ću samo izneti osnove koje su neophodne za razumevanje orijentalnosti i okcidentalnosti inferioraca.

Dakle, Merkur i Venera imaju dve konjunkcije sa Suncem. Prva je superiorna i tada se ove dve planete oslobođaju sunčevog zagrljaja, vrlo su brze i direktnog kretanja. One tada potvrđuju ono što su stari rekli – da su orijentalne planete poput mladih ljudi punih snage. Ali imamo problem – nakon superiorne konjunkcije Merkur i Venera postaju okcidentalni, a ne orijentalni!

Tu nalazimo objašnjenje zbog čega se kaže da su Merkur i Venera uvek bolji kada se nađu iza Sunca odnosno kada izlaze posle njega i zalaze posle njega kao večernje zvezde. One su tada okcidentalne od Sunca, ali u orijentalnoj fazi kada nose svoj najbolji potencijal.

Nakon superiorne konjunkcije, Merkur i Venera posle nekog vremena prave zaokret kao što rade i superiorne planete. Jedina razlika je što tokom retrogradnog hoda superiorne planete dolaze u opoziciju sa Suncem, a Merkur i Venera u drugu konjunkciju koja se naziva inferiorna konjunkcija.

U toku ove druge konjunkcije, Merkur i Venera su retrogradni i spori što je pokazatelj velike slabosti planeta. Obe planete nakon ove konjunkcije postaju orijentalne. Opet primećujemo neslaganje sa primarnom definicijom – niti su pune snage niti su kao mladi ljudi, već više deluju kao dva ćopava starca. To je zato što su orijentalne od Sunca, ali u okcidentalnoj fazi. Okcidentalna faza svake planete je zapravo faza u kojoj planeta završava svoj životni ciklus, početak kraja, početak tzv. helijačkog zalaska.

Ben Dajks u Using medieval astrology navodi kako je prikaz haldejskog planetarnog rasporeda zapravo slika u kojoj se jasno razabiraju orijentalnost i okcidentalnost planeta:

Ovde zapravo imamo hijerarhijsku napomenu orijentalnosti i okcidentalnosti planeta. Prema definiciji, ako bi sve planete bile orijentalne, poredak bi bio kaldejski. Koristeći ovaj model, planete su orijentalne ili okcidentalne u skladu sa tim na kojoj se strani od Sunca nalaze.

On smatra da su sve planete u tom poretku orijentalne te da se kao takve superiorne nalaze ispred Sunca, a inferiorne iza Sunca. Iako je Luna inferiorna planeta, on ne može nikada da bude retrogradan, ali je njegova pozicija daleko bolja kada je okcidentalan od Sunca (kao Merkur i Venera) jer je tada u rastu svetlosti odnosno u rastu snage delovanja.

Zaključak

Na osnovu svega iznetog možemo da zaključimo da se definicija orijentalnosti i okcidentalnosti suštinski ne razlikuje u odnosu na to da li je planeta superiorna ili inferiorna. Koja god planeta da se nađe ispred Sunca tj. da izlazi pre njega, ona će biti orijentalna. Isto tako, koja god planeta da se nađe iza Sunca tj. da izlazi posle njega, ona će biti okcidentalna.

Razliku pravimo u povoljnosti odnosno snazi i potencijalu koje planete imaju, i nalazimo ih u fazama kroz koje prolaze. Kod superiornih planeta se faze poklapaju sa položajem u odnosu na Sunce – orijentalni superiorac je u orijentalnoj fazi i okcidentalni superiorac je u okcidentalnoj fazi. Međutim, inferiorne planete zbog ranije navedenih razloga, imaju faze suprotne položaju pa su tako orijentalni inferiorci zapravo u okcidentalnim fazama i tada nepovoljni, a okcidentalni inferiorci su u orijentalnim fazama i tada značajno povoljniji.

Ako se još jednom osvrnemo na kartu 3 primetićemo razliku. Venera je ispod Sunca, ali je vrlo brza i direktna. Ona je okcidentalna od Sunca, ali u svojoj vrlo povoljnoj orijentalnoj fazi – ponovo rođena, mlada i jaka. Merkur je ispred Sunca, orijentalan je od njega i vidimo da je spor i retrogradan što nam govori da je u okcidentalnoj fazi koja je vrlo nepovoljna.

U tumačenjima, orijentalni superiorci i okcidentalni inferiorci simbolizuju sve ono što se odvija brzo, glatko, ranije u životu, sve ono što je društveno prihvatljivo. Okcidentalni superiorci i orijentalni inferiorci simbolizuju sve ono što se odvija sporo, sa preprekama i zastojima, kasnije u životu, a u zavisnosti od konteksta, mogu biti pokazatelji društveno neprihvatljivog ponašanja odnosno događaja.

Helijački izlazak Marsa