Krst (Crux): Nezodijačka sazvežđa

Značajne zvezde u sazvežđu Krst: pozicije za 2000.g.

Sazvežđe Krst (Crux, obično se navodi kao Južni krst) je najmanje sazvežđe na nebu, ali je imalo naročiti značaj u istoriji južne hemisfere. Sjajni krst formiran od najsvetlijih zvezda čini ga jednim od najprepoznatljivijih objekata na južnoj hemisferi, a sama konstelacija je korišćena kao obeležje na zastavama i markama mnogih nacija na južnoj polulopti, uključujući Australiju, Novi Zeland, Brazil, Papua Novu Gvineju i regije Čilea i Argentine.

Ptolemej je zvezde prepoznao kao deo sazvežđa Kentaur, gde su označavale podnožje zadnjih nogu i koje su (poput svih zvezda u „konjskom delu“) označene kao srodne Veneri i Jupiteru po uticaju.^[1] U drevna vremena, u oblasti Egipta i Vavilona zvezde su bile vidljive nisko na horizontu, ali ih je efekat precesije spustio dalje na jug, tako da su vremenom postale nevidljive astrolozima na severnoj hemisferi. Trenutno više nisu vidljive na latitudama višim od tropika Raka.

Zvezde su ponovo otkrivene zahvaljujući evropskim moreplovcima koji su istraživali južne teritorije u ranom XVI veku, u vreme kada je grupa zvezda bila položena gotovo vertikalno u odnosu na horizont. Impresivno viđenje „Svetog krsta“ je bilo više od moralne podrške njihovim naporima, pošto je proučavanje nagiba sazvežđa u odnosu na vertikalu dozvolilo moreplovcima da izračunaju vreme i lokaciju. Vivijan Robson je navodio da je zahvaljujući sazvežđu, istraživač Kabral 1. maja 1500. godine nazvao Brazil „Zemlja Svetog krsta“.^[2]

Tokom 1679. godine francuski astronom Avgustin Roje zvanično je identifikovao Krst kao nezavisno sazvežđe od Kentaura, iako je okruženo s tri strane. Na ilustraciji ispod se može videti kako su zvezde bile ucrtane na zvezdane mape pre i nakon reklasifikacije.

Drevna identifikacija sa životinjskim delom Kentaura, daje svetlim zvezdama u Krstu slična značenja kao i Bunguli, smeštenoj u kopitu desne prednje noge Kentaura. Od Eratostenovog povezivanja s mitološkim likom Hirona u II veku pre naše ere, Bungula je korišćena da označi žrtvovanje, lečenje i potrebu za isceljenjem, kao i zadatak da se prevaziđu lične potrebe zarad opšte dobrobiti. Ali s Bungulom je prisutna i tema umirenja instinkta, održavanja emocionalne kontrole i savladavanja motiva za sopstvenom dobiti ili ličnim zadovoljstvom. Kada je oštećena, jednako može ukazati na štetu koju uzrokuju neobuzdane emocije, preterana pohlepa ili žudnja, životinjske strasti i nasilne odmazde.

U novoj identifikaciji Krsta, tema žrtvovanja i stoičke otpornosti je dublje naglašena jačim vezama sa crkvenim. Iako je nasjajnija zvezda, Akruks, određena kao Venera-Jupiter prirode, u novijim tekstovima se pominje kao čisto jupiterijanskog uticaja, pojačavajući njenu identifikaciju sa „Svetim“. No, senke Kentaurove priče se zadržavaju u modernim opisima, koji oslikavaju potrebu za žrtvovanjem animalnih/ego-vođenih instinkta u potrazi za snagom za suočavanje sa nevoljama, duhovno napredovanje i rane koje ne mogu nikad biti zaceljene.

Robson za ovo sazvežđe kaže da donosi:

… upornost, ali mnogo tereta, iskušenja i odgovornosti, skupa s mnogo patnje i mnogo teškoća.^[3]

Kao glavna zvezda, Akruks (ime je izvedeno od Alfa Krucis) deluje kao žiža za simboliku sazvežđa. Ovo je sjajna plavo-bela zvezda, dvanaesta po sjajnosti na nebu. Robson tvrdi da daje religiozno dobročinstvo, ceremonijalnu pravdu, magiju i misteriju, i da je često vrlo istaknuta u horoskopima astrologa i okultista.^[4]

Bez sumnje, evropski istraživači su videli znak krsta na nebu kao moćan simbol blagosolova njihovih poduhvata da prenesu hrišćanstvo u nove zemlje; ali njihovi podvizi nisu nikad bili laki, a drugi su naglašavali da sazvežđe ukazuje na opasnost od rana ili nesreća, ili na krst kao simbol velikih odgovornosti i patnji kakve je Hrist trpeo na raspeću.

Huan Eduardo Kirlot u svom Rečniku simbola, istražuje krst kao drevni simbol suprotstavljenih snaga koje se preprečuju jedna drugoj, tako da se često koristi da označi agoniju, borbu i mučeništvo, ali takođe i konflikte u vidu antagonizama i raskršća mogućnosti i nemogućnosti, izgradnje i uništenja^[5]. Ovakav doslovni simbol može ukazati i na oblasti sukobljenih pritisaka, pa u tom smislu može biti značajno da je Uran bio u konjunkciji sa Akruksom u vreme Granvilske železničke nesreće 1977. godine, najteže saobraćajne nesreće u Australiji, kada se most koji se ukrštao sa prugom srušio na putnički voz, usmrtivši 83 i povredivši više od 200 putnika.^[6]

Druga svetla zvezda u grupi je Gakruks (od Gama Krucis), sjajna crvena zvezda na vrhu krsta, i Mimoza (ili Bekruks od Beta Krucis) na istočnom kraku. Delta Krucis, na zapadnom kraku, ostala je neimenovana i neistražena od astrologa.

Sunce prelazi preko Gakruksa oko 30. oktobra, a Mimoze i Akruksa oko 4. novembra svake godine.

Napomene:

[1] Ptolemy, Tetrabiblos, (I vek pre naše ere), Harvard Hajnman, Loeb Classical Library; 1.9. ^{↩nazad na tekst}
[2] Robson, The Fixed Stars and Constellations in Astrology, 1923; str. 41. ^{↩nazad na tekst}
[3] Ibid ^{↩nazad na tekst}
[4] Ibid. str. 116. ^{↩nazad na tekst}
[5] London, Routledge, Kegan & Paul, 1962. Preveo sa španskog Džek Sejdž; str. 68-71.   ^{↩nazad na tekst}
[6] Grenvilska železnička nesreća: 18. januar 1977, 20:03 AEDT (-11 h), Sydney, Australia. ^{↩nazad na tekst}